Veel mensen in onze winkel zijn verbaast als ze onze collectie aan duo- en familiebomen zien. Meerdere fruitsoorten aan één boom is iets wat ze misschien wel eens gelezen hebben in een tijdschrift of online, maar veel mensen denken dat dit een niet-bestaand verzinsel is. Begrijpelijk, maar niet waar. Bomen waar meerdere soorten fruit aan groeien bestaan echt, en ze zijn erg leuk om in de tuin te hebben! Daarom bieden wij ook een mooi assortiment duo- en familiebomen aan.
Bekijk duo- en familiebomen in de webwinkel
Helemaal niet zo onnatuurlijk
Dit soort bomen zijn ook helemaal niet zo onnatuurlijk als je zou denken. Wilde verhalen over 'genetische manipulatie', 'magie' of erger zijn gelukkig helemaal niet waar. Dit soort bomen worden gemaakt met een manier waarop al vele honderden jaren fruitbomen worden geproduceerd: met enten en occuleren.
Enten en occuleren
Bij 'enten' wordt een tak van één soort fruitboom geplaatst op een stam van een ander soort fruitboom. Zo kunnen positieve eigenschappen van één boom (zoals bijv. een wat zwakkere groeikracht, of betere geschiktheid voor natte gronden) worden gecombineerd met positieve eigenschappen van één andere boom (zoals heerlijk sappig fruit). Occuleren is bijna hetzelfde, alleen wordt er geen gehele tak op een andere boom geplakt, maar een enkele knop die later verdergroeit tot een tak. Soms is het duidelijk te zien dat een boom geent of geocculeert is. Op de stam is een overgang naar een andere kleur hout, waar één soort boom overgaat op de andere. De foto hiernaast geeft een duidelijk voorbeeld. Over het algemeen wordt dit minder zichtbaar naarmate de boom ouder wordt.
Omdat enten zoveel voordelen heeft, worden zo goed als alle fruitbomen in ons assortiment geent. Hierdoor heeft u een boom met een voorspelbare groeikracht, betere ziekteresistentie en lekkerder en meer fruit.
Deze boom is geent: dat is duidelijk te zien aan het kleurverschil van het hout.
Meerdere soorten of rassen op een stam enten
Als je één tak op een andere boom kunt plakken, dan kan dat natuurlijk ook met twee, drie of meer takken. Dit is ook precies de manier waarop onze duo-, trio- en familiebomen worden gemaakt. We beginnen met één onderstam met positieve eigenschappen: denk aan een zwakke groeikracht en een goede ziekteresistentie. Hierop laten we verschillende zijtakjes ontstaan, die we daarna vervangen met de zijtakken van de verschillende fruitsoorten die we aan de boom willen laten groeien. Deze verschillende zijtakjes gaan nu de verschillende stammen en/of hoofdtakken vormen, waar de verschillende fruitsoorten aan gaan groeien. De verschillende fruitsoorten groeien dus ook niet 'door elkaar' in de boom, maar groeien elk aan een aparte stam of tak.
Niet altijd even makkelijk
Dit klinkt allemaal heel makkelijk, maar jammer genoeg is dat ook weer niet helemaal het geval. Het enten van verschillende rassen (dus bijvoorbeeld groene en gele appels) aan één boom is nog goed te doen. Er kunnen zich problemen voordoen waar de twee rassen niet goed samengaan, of de energieverdeling kan niet goed zijn waardoor één tak afsterft, maar over het algemeen gaat dit goed.
Het enten van verschillende fruitsoorten (bijvoorbeeld mango's en bananen) is een stuk lastiger. Vaak gaat dit simpelweg niet, omdat de planten niet kunnen vergroeien. In andere gevallen, bij fruitsoorten die genetisch gezien verwant aan elkaar zijn, is het wel mogelijk. Hierdoor is het mogelijk om een boom te maken waar zowel pruimen als abrikozen aan groeien. Toch komen problemen met de energieverdeling, en waar soorten niet goed samengaan, vaak voor. Hierdoor vallen bomen op jonge leeftijd af, waardoor de bomen die verkocht worden in de winkel duurder zijn dan bomen waar maar één fruitsoort of ras aan groeit.
De '40 soorten fruit'-boom
Zoals we in de vorige paragraaf beschreven is het niet altijd even gemakkelijk om verschillende fruitsoorten op één boom te enten. Bij fruitsoorten die aan elkaar verwant zijn, gaat het makkelijker.
Professor Sam van Aken, een kunstenaar en wetenschapper bij de Syracuse University had een slim idee. De prunus-familie is niet alleen bekend door de prachtige sierbomen, maar ook door de vele fruitsoorten die er onderdeel van zijn.
In een experiment en kunstproject heeft professor van Aken meer dan 250 soorten prunusbomen op één stam weten te enten. Dit enorme karwij waarbij vele enten zijn geplaatst op meerdere kleine zijtakken heeft uiteindelijk geresulteerd in een aantal takken die daadwerkelijk zijn gaan uitgroeien, met als gevolg dat een boom ontstond waar 40 verschillende soorten fruit aan groeien. De vele verschillende kleuren bloesem en fruit aan één boom zijn een prachtig kunststuk, en het is dan ook niet voor niets dat professor van Aken inmiddels al meerdere van deze '40 soorten fruit'-bomen heeft aangeplant.
Deze boom draagt 40! verschillende soorten fruit aan haar takken.
Voordelen
Een duo-, trio- of familiefruitboom heeft zijn voordelen. Op de eerste plaats is het natuurlijk een publiekstrekker. Een boom waar verschillende fruitsoorten aan groeien zal altijd de aandacht blijven trekken want het is iets wat de meeste mensen nog nooit hebben gezien. Ook is de variatie in kleuren van de verschillende fruitsoorten een prachtig gezicht.
Kruisbestuiving met zichzelf
Maar er zijn ook praktische voordelen aan een duo-, trio- of familiefruitboom. De verschillende bomen zijn door ons geselecteerd om elkaar te bestuiven, waardoor u geen andere bomen meer nodig heeft. Alleen uw duo-, trio- of familiefruitboom is genoeg. Doordat er wel kruisbestuiving is tussen de verschillende fruitsoorten of rassen is er ook een hogere productie dan bij alleen zelfbestuiving.
Oogstspreiding en variatie
Bij een fruitboom heb je al snel teveel fruit: alle vruchten hebben dezelfde kleur, smaak en pluktijd. Hoe handig zou het zijn om een 'doordragende' appelboom te hebben, waar de appels ook nog eens anders gebruikt kunnen worden? Denk bijvoorbeeld aan een consumptieappel, een bewaarappel en een moesappel. Met meerdere rassen appels aan een boom is dit mogelijk, en ook de oogsttijd ligt verspreid over een lagere tijd, waardoor niet al het fruit tegelijk rijp is.
Meer fruit in een kleine tuin
Het grootste voordeel van een boom met verschillende fruitsoorten is natuurlijk de grootte. Hoewel fruitbomen- in een kleine tuin nog wel eens een uitdaging kunnen zijn, biedt een duo-, trio- of familiefruitboom een uitkomst. Je krijgt namelijk 2, 3 of 5 fruitbomen en je hebt alleen de ruimte nodig voor een langzaamgroeiende, laagstam fruitboom.
Een duo- of triofruitboom is ook zeer goed geschikt om te houden als leiboom. Hierdoor neemt de boom iets meer ruimte in beslag in de breedte (ongeveer 2 meter), maar enkel 20cm. in de diepte. Ideaal om van een lege schutting of muur een fruitpardijs te maken.
Nadelen
Toch is een duo- of familiefrutboom niet voor iedereen de beste keuze. De boom moet namelijk elk jaar goed gesnoeid worden, om te voorkomen dat één van de fruitsoorten afsterft. Vaak hebben de verschillende fruitsoorten niet dezelfde groeikracht. Door het soort met minder groeikracht met snoei meer ruimte te geven, blijven alle soorten gezond.
Ook is, zelfs met de ideale snoei, de fruitproductie over het algemeen iets lager dan bij een 'gewone' fruitboom. Als je de ruimte hebt voor twee bomen, is dat wat opbrengst een beter idee dan een duoboom.
Duo- en triobomen
Bij een duo- of trioboom worden twee of drie rassen op één onderstam geplaatst. In bijna alle gevallen is er een kleine stam, waarna de stam opsplitst in de twee verschillende rassen. De boom groeit dus uit tot een kleine boom met twee stammen, die beide schuin de andere kant op gaan. Aan elke stam groeien zijtakken, en die twee stammen geven dus verschillende soorten fruit. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat alle 'stammen' in leven blijven, en voldoende ruimte krijgen om te groeien. Wordt één deel van de boom groter dan de andere? Snoei die dan in, om de andere ruimte te geven.
Deze duo- en triobomen zijn ideaal te gebruiken als leibomen. Bij een duoboom kan je de takken van één boom naar links leiden, en de takken van de andere boom naar rechts.
Familiebomen
Een familieboom is een boom waar er tot 5 verschillende fruitrassen op één boom zijn geënt. Hierbij zijn takken op een boom vervangen door andere rassen. In plaats van een duo- of trioboom, waar de rassen dus verschillende stammen vormen, is dit een boom met één stam, waar de verschillende zijtakken andere soorten/kleuren en/of smaken fruit dragen. Een familieboom is ideaal voor een kleien tuin of balkon, omdat je met één kleine boom toch veel verschillende soorten fruit kunt plukken. Het is bij een familieboom wel belangrijk om erop te letten dat je niet één van de hoofdtakken geheel wegsnoeid, want dan verlies je een heel ras.
Een familieappelboom met 5 soorten appels in onze winkel.
Referenties
Foto met collage van appels door Dllu. CC BY-SA 4.0. Bron.
Foto van de 40-fruitsoorten boom door Sam Van Aken courtesy Ronald Feldman Fine Art. CC BY-SA 4.0. Bron.
"The Gift Of Graft: New York Artist's Tree To Grow 40 Kinds Of Fruit". NPR. 3 August 2014.
