Leifruitbomen

Fruitbomen zijn natuurlijk klassieke bomen, en afhankelijk van de fruitsoort hebben ze een horizontale, bolle of verticale groeivorm. Maar fruitbomen laten zich ook uitstekend snoeien als een leiboom. Deze unieke vorm van fruitbomen kent vele voordelen, zoals ruimtebesparing en een gemakkelijke oogst. Ook zijn leibomen heel gemakkelijk te snoeien. Door hun horizontale groeiwijze creëren leibomen ook een charmante, groene afscheiding. Ontdek de schoonheid en functionaliteit van fruitbomen als leiboom en geniet van een overvloedige oogst recht voor uw deur.

Wilt u een (voorgeleide) fruitboom kopen? Bekijk dan ons assortiment in de webwinkel.

Wat is een leifruitboom?

Een leifruitboom is een 'gewone' fruitboom, zoals een appel- of perenboom, waar de takken zijn afgebogen en afgesnoeid om een bepaalde vorm te creëren.

De meest bekende vorm met één stam en horizontale takken links en rechts heet ook wel "palmet".

Omdat de takken van veel fruitbomen zich goed laten uitbuigen zijn deze ook zeer goed geschikt om een leiboom te maken.

Soms noemen mensen een leifruitboom ook wel een "leilinde met fruit", referend naar de sierboom "linde" die vaak wordt gebruikt om een leiboom te maken. De linde wordt ook gebruikt omdat de takken mooi buigzaam zijn.

Een leifruitboom geeft bloesem en draagt rijk fruit, en is daarom een populaire toevoeging aan de fruittuin. Historisch werden leifruitbomen gebruikt om zuidelijke vruchten zoals abrikozen en perziken toch in Nederland te kunnen telen: door een leiboom tegen een muur te plaatsen werd warmte optimaal verdeelt en vastgehouden waardoor deze vruchten beter af kunnen rijpen.

Door een betere warmteverdeling rijpen zoete vruchten in een leivorm beter af.

Verschillende leivormen

Er zijn meerdere manieren om een fruitboom uit te leiden, waarbij de takken op een andere manier worden vastgebonden. Een prachtig overzicht van verschillende leivormen is te vinden op de website van Espalier, en we raden ook zeker aan om die website als inspiratie te gebruiken.

Bij ons in de winkel zijn alleen de palmet, u-vorm en soms step-over-tree als voorgeleide boom te verkrijgen. Dit betekend niet dat u thuis niet een leiboom in een andere vorm kunt creëren: hiervoor kunt u een gewone (laagstam) fruitboom kopen en deze zelf verder uitleiden.

Foto	Naam leivorm	Beschrijving
	Palmet	De meest aangeplante leivorm, met horizontale zijtakken op 'lagen' vanaf een hoofdstam. Omdat de palmet zo vaak wordt aangeplant noemen we deze vorm vaak ook gewoon 'leivorm'. Je kunt een palmet maken van een laagstam, halfstam of hoogstam. De uiteindelijke hoogte en breedte zijn hiervan afhankelijk (zie afmetingen van een leiboom). U kunt deze boom voorgeleid kopen of zelf leiden. Hou 4 tot 6 lagen horizontale zijtakken aan met minimaal 15 tot 20 cm ruimte tussen de hoofdtakken (zie leifruit snoeien). Appel-, peer- en kweepeerbomen zijn zeer goed geschikt om als palmet uit te leiden, en ook pruim-, kers-, abrikoos-, perzik- nectarine- en zelfs amandelbomen kunnen worden uitgeleid als palmet. Bekijk ons assortiment leibomen als palmet
	U-vorm	Een zeer ouderwetse en klassieke boomvorm. Er is een 'enkele' U-vorm waar de hoofdtakken in twee verticale takken omhoog groeien vanaf de stam, met ongeveer 30 tot 40 centimeter tussen de hoofdtakken. De vruchten groeien direct aan deze verticale hoofdtakken. Bij de dubbele u-vorm (hiernaast afgebeeld) is er een splitsing waardoor vier verticale hoofdtakken zijn ontstaan: een dubbele u-vorm. Ook hier groeien de vruchten direct aan de verticale hoofdtakken. Voor deze boomvorm zijn vooral appel- en perenbomen op een langzaam groeiende onderstam (laagstam) goed geschikt. Bekijk ons assortiment leibomen in U-vorm
	Waaier	Een makkelijk te maken leivorm waar alle hoofdtakken samenkomen op grofweg dezelfde plaats bij de stam, en in verschillende 'hellingen' opzij en omhoog lopen. Vooral zeer goed geschikt voor perzik, nectarine, abrikoos en amandelbomen.
	Enkel/dubbel snoer	Eén, twee of zelfs drie hoofdtakken worden langs draden horizontaal geleid. Door de extra ondersteuning kunnen bredere zijtakken worden aangehoude zonder dat er risico is op takbreuk bij veel fruit. Ook een 'verticaal snoer' is mogelijk, waarbij de hoofdtakken verticaal in plaats van horizontaal worden geleid. Hiermee is het mogelijk om een smalle maar hoge boom te creëren.
	Step-over tree	Letterlijk "overheenstapboom", en dat is een goede beschrijving. Een zeer laag geënte boom met twee horizontale zijtakken die een prachtige lage afscheiding is voor een border. Wanneer goed uitgevoerd kan je precies over deze boom heen stappen. Alleen appelbomen en perenbomen op een langzaam groeiende onderstam zijn geschikt voor deze groeivorm. Gebruik een boom op een (zeer) langzaam groeiende onderstam en een lage ent (zodat al snel horizontale zijtakken gevormt kunnen worden). Uitzonderlijk te verkrijgen bij ons in de winkel, en anders kunt u gebruik maken van een patioboom en deze zelf uitleiden.
	Dakfruitboom	Bij een dakfruitboom worden de hoofdtakken horizontaal geleid rondom hetzelfde punt op de stam om een 'bladerdak' te maken. De stamhoogte kan verschillen van 1.8 tot 2.3 meter, en is vaak hoog genoeg om onderdoor te lopen. We verkopen bij uitzondering voorgeleide dakfruitbomen, en hebben twee zelf uitgeleide dakbomen in onze showtuin die u zeker mag komen bekijken.

Zelf leiden of voorgeleide leiboom

Het is mogelijk om voorgeleide fruitbomen te kopen. Dit voorkomt dat je zelf een boom uit moet leiden. Het is dus de makkelijkste manier om een leifruitboom in de tuin te krijgen. Na het aanplanten is het alleen van belang om met snoeien de boom goed in vorm te houden.

Zelf uitleiden heeft enkele andere voordelen. Ten eerste is het een stukje voordeliger. Vooral als je al een plaats hebt om de boom vast te maken: bijvoorbeeld een schutting of draden, is er een redelijke besparing. Het bamboe-rek wat met een voorgeleide boom komt heb je dan helemaal niet nodig.

Daarnaast is het mogelijk om een boom te leiden die helemaal voldoet aan uw wensen en behoeften. Wilt u bijvoorbeeld een boom die begint op 80cm, in plaats van de 50cm of 120cm die wij aanbieden? Dan koopt u een 'gewone' laagstam fruitboom en snoeit u de onderste takken weg. Zo kunt u een boom maken die perfect aansluit op uw wensen.

Hoewel het zelf uitleiden van een fruitboom niet heel moeilijk is, vraagt het wel wat tijd en aandacht. Ook is het van belang om een boom uit te zoeken die zich goed laat uitleiden. Doe je dit niet, dan is er een kans dat je veel takken moet wegsnoeien. Een jonge boom is daarom vaak beter geschikt om uit te leiden dan een oude boom.

Afmetingen van een leifruitboom

De uiteindelijke afmetingen van een leifruitboom hangen af van de leivorm (zoals hierboven beschreven), de onderstam van de boom, het ras en de snoei.

De meest aangeplant leifruitboom, de palmet, verkopen wij voorgeleid in de winkel. De uiteindelijke afmetingen van deze leibomen is als volgt:

Foto	Maat	Afmetingen bij aanschaf	Uiteindelijke afmetingen	Aanbevolen plantafstand
	Struik-lei / Laagstam-lei Stam met eerste zijtakken op +/- 40cm Ideaal in onderhoud, makkelijk plukken, neemt weinig ruimte in beslag met hoge productie per m2.	1.7 - 1.9 meter hoog 0.8 - 1.1 meter breed	2.0 - 2.5 meter hoog 2.0 - 2.5 meter breed	2 meter stam-tot-stam
	Halfstam-lei Stam met eerste zijtakken op +/- 120cm Geeft privacy, ontneemt zicht uit tuin. Onderbeplanting is mogelijk. Komt net boven schutting uit.	2.0 - 2.5 meter hoog 0.9 - 1.1 meter breed	2.5 - 3.0 meter hoog 2.5 - 3.0 meter breed	2.5 meter stam-tot-stam
	Hoogstam-lei Stam met eerste zijtakken op +/- 180cm Prachtige beeldvanger. Je kunt onder deze boom door kijken. Bijzonder mooie boom.	3.0 - 3.5 meter hoog 0.9 - 1.1 meter breed	3.5 - 4.5 meter hoog 3.0 - 3.5 meter breed	3 meter stam-tot-stam

Geschikte fruitbomen voor leiboom

De best geschikte fruitbomen om een leiboom te maken zijn appelbomen en perenbomen. Vooral appelbomen laten zich makkelijk buigen en kunnen veel verschillende vormen aannemen.

Naast appels en peren is het ook mogelijk om een leiboom te maken van kersenbomen, zure kersenbomen (kriek / morel), pruimenbomen, kweepeerbomen, mispelbomen, perzikbomen, nectarinebomen, abrikozenbomen en amandelbomen.

Vooral de pruim- en kersenbomen hebben wat meer groeikracht dan de andere bomen, en het is ook verstandig om deze bomen wat meer ruimte te geven.

Naast de bekende 'palmet'-vorm met horizontale zijtakken zijn de perzik-, nectarine-, abrikoos- en amandelboom ook zeer goed geschikt om als 'waaierboom' uit te leiden, waarbij alle hoofdtakken op één centraal punt in de stam samenkomen.

Leifruitboom verzorgen en snoeien

Een leifruitboom verzorgen is bijna hetzelfde als het verzorgen van een 'gewone' fruitboom die niet is uitgeleid. Als je een leiboom aanplant is het dus ook verstandig om te kijken naar de instructies in onze encyclopedie.

Natuurlijk wijkt één ding wel af van de gewone verzorging: snoeien en aanbinden. Door elk jaar goed te snoeien en takken aan te binden blijft een leiboom mooi in vorm. Doe je dit niet, dan groeit de leiboom weer terug naar een 'gewone' boomvorm.

Omdat leifruit snoeien een kunst op zich is, kan het van pas komen om onze instructies te gebruiken:

Instructies voor leifruit snoeien

Beste planttijd voor leifruitboom

Zowel bij voorgeleide bomen als bij bomen die u zelf gaat leiden is de beste tijd om deze boom aan te planten in de winter, als het blad van de boom gevallen is en de boom geheel in rust is. Plant niet als er zware vorst is. Een overzicht van alle planttijden vindt u hier: planttijden van fruitbomen.

Gaat u zelf een boom uitleiden? Dan is het van belang om een jonge boom uit te kiezen waarvan de zijtakken al goed staan om uit te leiden. Naar onze mening is het dan ook altijd beter om de boom zelf uit te komen zoeken op de kwekerij. Kies hierbij een boom uit waar de takken mooi verdeelt zijn over de stam, waarbij takken zo gebogen kunnen worden om de leivorm die u zoekt te vormen.

Bij een palmet betekend dit dat u op zoek bent naar een boom met vier takken, waarbij 2 één kant opgebogen kunnen worden, en twee exact de andere kant, met 15 tot 20cm ruimte tussen de takken. Natuurlijk mogen meer takken altijd, maar deze zult u waarschijnlijk bij het snoeien wel weg moeten knippen.

Als u gaat voor een voorgeleide boom hoeft u natuurlijk niet een specifieke boom uit te zoeken: dat hebben wij al voor u gedaan!

Referenties

Foto van waaierboom: Espalier tree, Redhall Walled Garden door kim traynor. CC BY-SA 2.0 licentie.

Foto van volgroeide leifruitboom (inleiding) door KVDP. Publiek domein.

Foto van leiappelboom tegen muur (onder "Wat is een leifruitboom?") door Carol Walker van geograph.org.uk. CC BY-SA 2.0 licentie.

Dit artikel is een beginnetje. We zijn hard aan het werk om de encyclopedie af te krijgen, en dit artikel staat op de nominatie om te worden uitgebreid. Kunt u nu al meer informatie gebruiken? Neem dan contact met ons op.