Het vossenbesje wordt ook wel eens de rode bosbes genoemd. Logisch, want deze struik met rode bessen komt van origine voor in het bos, waar hij onder de schaduw van de grote bomen in de zure bosgrond groeit. Naast een prachtige bodembedekker met witte bloemen is dit ook een fruitstruik waarvan de rode bessen tot heerlijke sappen, jams en pattersie kan worden gemaakt. De meeste Nederlanders zijn bekend met de vossenbes onder een andere naam: de lingonberry. Bekend van de verschillende Ikea-opties die met deze klassieke Zweedse lekkernij gemaakt worden.
| Nederlandse naam | Vossenbes(je), Rode bosbes, Lingonbes |
| Latijnse naam | Vaccinium vitis-idaea |
| Niveau verzorging | Gemakkelijk, indien op de juiste grond. |
| Niveau produceren | Produceert jong en snel. Zelfbestuivend. |
| Soort plant | Compacte lage tot middelhoge struik, goed geschikt als bodembedekker. |
| Plaats in tuin | Halfschaduw tot volle zon. Zure en doorlatende grond. |
| Ziektegevoeligheid | Gezonde plant; weinig last van ziekten. |
| Aanbevolen rassen | o.a. Miss Cherry, Koralle |
Op deze pagina:
De rode bosbes is een lief struikje
Het vossenbesje wordt nogal eens in tuincentra verkocht als sierplant. De mensen die deze struik aankopen hebben dan geen idee dat ze eigenlijk een fruitstruik in de tuin halen. Niet heel gek, want deze struik is ook heel erg sierlijk. Wat ze niet weten is dat de sierlijke rode vruchten gewoon eetbaar zijn, en ook nog eens verwerkt kunnen worden tot heerlijke jam, sap en meer. Zonde om niet op te eten dus!
Compact struikje met witte bloemen
Het vossembesje (Vaccinium vitis-idea) is een charmant struikje dat inheems is in Europa en delen van Azië en Noord-Amerika. Het struikje bereikt een hoogte van ongeveer 15-30 cm en heeft fijne, leerachtige bladeren die een glanzend groene kleur hebben. Tijdens de lente, ergens in mei of juni, verschijnen er kleine klokvormige witte tot roze bloemen die zich ontwikkelen tot sappige rode bessen in de zomer. Meestal zijn deze in Augustus of September te plukken. De bessen zijn geliefd bij vogels en bij de mens (later daarover meer).
Geeft makkelijk fruit
Het vossenbesje geeft makkelijk fruit. De plant geeft al op jonge tijd bessen en is geheel zelfbestuivend, dus er is geen andere struik in de buurt nodig om de vossenbessenstruik te bestuiven.
Smakelijke vruchten
Vossenbesjes hebben een karakteristieke zoet-zure en verfrissende smaak. Deze vruchten kunnen rauw worden gegeten, maar zijn hiervoor voor de meeste mensen te zuur. Ze worden wel vaak verwerkt tot sappen, sauzen, jams en compotes. Ze vormen een heerlijke aanvulling op ontbijtgerechten, zoals yoghurt en havermout, en kunnen ook worden gebruikt in gebak, desserts en hartige gerechten.
Je kunt van lingonberries natuurlijk ook jam maken, om met zweedse gehaktballen te serveren. Perfect voor als je een authentieke zweedse traktatie wilt maken!
De beroemde Ikea gehaktballen met 'lingonberry'-jam.
De lingonbes staat bekend om zijn rijke vitamine C-gehalte. Het eten van lingonberries brengt dus veel gezondheidsvoordelen!
Vossenbes planten
Het vossenbesje heeft een kruipende groeivorm en verspreidt zich vaak als een bodembedekker, waardoor het ideaal is voor rotstuinen, bosranden en vochtige heidegebieden. De struik gedijt het beste op zure, vochtige grond en heeft een voorkeur voor halfschaduw tot volle zon. Regelmatig snoeien kan helpen om de groei te beheersen en de vorm van de struik te behouden. Door de compacte groei, het kleine blad en de mooie bloei is dit echt een delicate sierstruik. Je kunt een vossenbesje goed kwijt in een wilde fruittuin, maar ook heel goed in een strakke moderne siertuin.
Planttijd
Je plant een vossenbesje het beste in het voorjaar of de herfst. Plant deze struik alleen aan op een zure ondergrond zoals veen- of zandgrond. Op kleigrond zal deze struik niet groeien. De vossenbes heeft een oppervlakkig wortelgestel, en het is bij extreme droogte dus van belang om de struiken water te geven.
Vossenbes in pot
Je kunt een vossenbessenstruik ook in een pot houden. Je hoeft hier geen grote pot voor te gebruiken: een lage en brede bak is goed voor deze struik. Gebruik wel potgrond voor zuurminnende planten in plaats van gewone potgrond, en geef oppervlakte of opgevangen regenwater maar geen kraanwater. Kraanwater bevat voor deze struik teveel kalk.
Rode bosbes kopen
Ben je op zoek naar een struikje om te planten? Kijk dan niet verder en bestel er één in onze webwinkel:
Vossenbessen in onze webwinkel
Vossenbessenstruik verzorgen
De vossenbessenstruik is een gezonde plant die praktisch nooit last heeft van ziekten of 'plagen'.
Vogelvraat
Een uitzondering hierop is vogelvraat. Vogels zijn net zo dol op de rode vruchten van deze struik als de mens. Vogelvraat is te voorkomen met vogelverschrikkers, vogelnetten of een vogelkooi.
Natuurlijk is het ook mogelijk om te accepteren dat een deel van de vruchten wordt opgegeten door vogels. De hoeveelheid vruchten die door vogels worden opgesnoept verschil een beetje van tuin op tuin.
Bemesten
Voor een vossenbessenstruik is het van belang om elk jaar te bemesten. Zo blijft de struik mooi groei, bloeit hij rijk en geeft hij vruchten. Bemest met een organische meststof voor zuurminnende planten, en hou de hoeveelheden van verpakking aan. Je bemest deze struik in het voorjaar, rond maart. Geef deze struik nooit kalk.
Snoeien
De rode bosbes hoeft bijna niet gesnoeid te worden om fruit te dragen of gezond te blijven. Ook blijft de struik vanzelf compact en laag. Wel is het belangrijk om beschadigde takken van de struik te verwijderen. Na een jaar of 5 zal de struik minder fruit gaan dragen. Op dat moment mogen oude takken worden weggesnoeid om ruimte te maken voor nieuwe takken en daarmee nieuwe vruchten.
Mocht je een vossenbes willen snoeien, dan doe je dit het beste in het vroege voorjaar (februari/maart), als de vorstperiode is afgelopen maar voordat de sterke groei en bloei is begonnen.
Wij snoeien onze vossenbessen zelf wel om er een mooie, strakke haag van te maken. Dit is dus puur voor de sier. Mocht je de struik helemaal niet snoeien, dan is er het risico dat deze van binnen kaal wordt.
Lingonbessen plukken
De bessen kunnen worden geoogst van augustus tot september. De bessen rijpen gedurende enkele weken en moeten met de hand worden geplukt wanneer ze stevig en volledig rood zijn. Bessen kunnen één a twee weken aan de struiken kunnen blijven zitten zonder dat ze verslechteren, waardoor je een langere oogstperiode hebt om van deze heerlijke vruchten te genieten.
Vossenbessen kunnen geplukt worden van augustus tot september.
Koel bewaren
Na de oogst is het belangrijk om de bessen snel te koelen en afgesloten op te slaan in de koelkast. Hier zijn ze dan enkele dagen houdbaar.
Vossenbesjes kunnen ook uitstekend worden ingevroren voor latere consumptie. Leg ze in een enkele laag op een bakplaat om ze te bevriezen en bewaar ze vervolgens ingevroren in hersluitbare plastic zakken. Na invriezen zijn de vruchten nog enkele maanden te consumeren.
Ook het verwerken van de vossenbessen in jam is natuurlijk een fantastische manier om ze langer te bewaren.
Referenties
Foto van ikea gehaktballen met lingonberry jam (bij 'Smakelijke vruchten') door Vincenty846. CC BY-SA 4.0 licentie
Foto van vossenbessenstruik in Tuusula, Finland (bij 'Snoeien') door Arto J. CC BY-SA 3.0 licentie
Foto van het plukken van vossenbesjes (bij 'Plukken') door Randi Hausken uit Bærum, Norway. CC BY-SA 2.0 licentie
| Dit artikel is een beginnetje. We zijn hard aan het werk om de encyclopedie af te krijgen, en dit artikel staat op de nominatie om te worden uitgebreid. Kunt u nu al meer informatie gebruiken? Neem dan contact met ons op. |
.jpg){kind=link}