Tijdens het opstellen van de bestuivingstabel van Fruitbomen.net heb ik mij ook verdiept in de bestuiving van druiven. De bestuiving van druiven wordt door de meeste mensen niet als heel interessant beleefd, omdat druiven geen bestuiving nodig hebben. Maar is dat wel echt zo?
In mijn gesprekken met collega kwekers, fruittelers en anderen die betrokken zijn bij fruitteelt is er maar één waarheid. Bijna alle druiven zijn zelfbestuivend (waar wel bijen nodig zijn om de bestuiving te voltooien), met uitzondering van Frankenthaler, Golden Champion en Black Alicante. De meest genoemde verklaring is dat Golden Champion niet zelfbestuivend is, en bestoven moet worden doorde andere twee, maar ook aan de bestuiving van de andere twee wordt getwijfelt, en daarom is het altijd maar beter om een combinatie van twee van deze rassen aan te planten. Het vreemde van dit is dat het geen weerklank vindt in wetenschappelijke literatuur, noch bij kwekers in het buitenland.
Als we informatie uit die bronnen gaan bestuderen komen we op interesante feiten. Ten eerste is het belang van bestuiving van bijen bij druiven mogelijk niet zo groot als wordt gezegd. Sommige bronnen melden bijen als de hoofdbestuiver van druiven (waar wind een kleine rol heeft), maar andere bronnen noemen wind de hoofdbestuiver (waar insecten een kleine rol hebben). Hiernaast zijn er ook bronnen die zeggen dat dit afhankelijk is van de varieteit, en nog weer anderen zeggen dat voor de bestuiving in principe alleen zwaartekracht nodig is.
Het klinkt misschien raar dat hier dus geen uniforme verklaring voor is, maar druiven worden al duizenden jaren gecultiveerd, en bestuiving is eigenlijk nooit een probleem. Niet bij de professionele fruitteelt, maar ook niet in de particuliere tuin. Mogelijk is er niet zoveel onderzoek naar het effect van bestuiving op vruchtzetting bij druiven als we zouden verwachten, en licht de focus meer op bijvoorbeeld het ontwikkelen van druiven met een latere bloei (om vorstschade te voorkomen), en het vinden van oplossingen voor aantastingen met echte meeldauw. Deze twee problemen hebben namelijk wel een grote invloed op de druiventeelt (gehad).
Maar waarom wordt dan toch van de eerder genoemde drie rassen: Frankenthaler, Golden Champion en Black Alicante gezegd dat deze kruisbestuiving van elkaar nodig hebben? En waarom specifiek alleen deze? Het zou toch in de lijn der verwachtingen liggen dat dit bij meer rassen het geval zou zijn. De herkomst en/of eigenschappen lijken geen logische verklaring. Alle drie de rassen komen uit geheel verschillende landen, en hebben verschillende voorouders. Hiernaast zijn zelf-steriele druivenrassen bijna uitgestorven; deze zijn in onze duizenden jaren van kruisen en selecteren verdwenen. Maar waarom worden dan toch altijd deze drie rassen genoemd?
Een minder voor-de-hand-liggende verklaring waarom deze drie druiven samen genoemd worden, kan mogelijk een uitkomst bieden. Omdat deze drie de meest geplante druivensoorten zijn in het nederlandse westland (bekend om de druivenproductie in kassen), zijn deze druiven misschien samen een voorbeeld geworden van de uitgebreide kennis die in dat gebied beschikbaar is. Voor het telen van de druiven in de kas was handmatigebestuiving nodig, al is het maar omdat bestuiving met insecten en wind in een kas niet makkelijkis, en daarom doen wij dat ook nu nog bij de druiven die daar toen met de hand bestoven werden. Dit zou in dat geval betekenen dat handmatige bestuiving van deze drie rassen meer afkomstig is uit het feit dat deze traditioneel in kassen geteeld worden (waar bestuiving met insecten en wind moeizaam verloopt), dan dat het een specifieke eigenschap van de druif is.
Druivenkas in de Historische Tuin Lent. Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. CC BY-SA 4.0.
Dit heeft interessante implicaties. Misschien is het belang van met de hand bestuiven in de kas, wel groter dan de keuze van welke druivenrassen er aangeplant gaan worden.
Hoewel deze verklaring alleen is gebaseerd op vermoedens, en zeker niet op feiten, hebben wij er toch voor gekozen om de manier waarop wij onze klanten informeren te wijzigen. Waar wij eerst bij Frankenthaler, Golden Champion en Black Allicante adviseerden om een combinatie van minimaal twee aan te planten, doen wij dit nog steeds, totdat wij sterk bewijs hebben dat dit niet nodig is. Wij voegen vanaf nu wel in onze informatievoorziening toe dat wij adviseren om druivenplanten in de kas (onafhankelijk van het ras), bij beperkte bestuivingsmogelijkheden vanuit insecten en/of wind, met de hand te bestuiven. Op deze manier halen onze klanten optimale bestuiving, wat de waarheid rondom de bestuiving van deze druiven ook is.
Mocht u zelf een interessante ervaring hebben met de bestuiving van druiven, of mocht u mij kunnen wijzen op interessante literatuur over dit onderwerp, dan kom ik graag met u in contact.
