Lekkende hars bij kers en pruim

Gepubliceerd op 12-11-2022

in Informatie

Geschreven door Frank Houweling

Kersen- en pruimenbomen resulteren nogal eens in paniek bij onze klanten. Wij ontvangen dan een angstig e-mail of telefoontje van iemand die kennis maakt met een nare eigenschap van pruimenbomen, kersenbomen en andere bomen uit de prunus familie. Deze bomen kunnen namelijk hars uitscheiden uit hun stam en takken, ook wel gommen of bloeden genoemd. Hoewel dit er gevaarlijk uit ziet, is een beetje gomming heel normaal. In uitzonderingsgevallen kan het wel duiden op een probleem. In dit artikel lees je alles wat je moet weten over gomplekken bij kersen- en pruimenbomen.

Gommen na de snoei

Gelukkig is het gommen in de meeste gevallen geheel onschuldig. Vooral na een flinke storm of een goede snoeibeurt kan een kersenboom of pruimenboom hars verliezen door de wonden die ontstaan zijn. Vaak is de hars eerst vloeibaar en verliest de boom veel vocht, maar na enkele dagen verhard de hars tot een plakkerige substantie die de wond dicht houdt en beschermd.

Hoewel het gommen van de boom dus heel normaal is, en zelfs het herstel bevorderd, is het wel belangrijk om gomplekken in de gaten te houden. Als de wond waaruit de hars lekt onregelmatig of groot is, of er in deze wond vocht opstapelt omdat de wond niet recht afloopt, is het verstandig om de boom verder te snoeien. Snoei de kers onder de bestaande wond, en creëer een kleinere en schonere wond. Zorg ervoor dat de nieuwe wond schuin afloopt naar beneden, zodat water na een regenbui vanzelf van de wond afstroomt.

De kleinere wond zal sneller dichten dan de originele grote wond. Dit is niet alleen belangrijk omdat het de boom energie scheelt, maar vooral ook omdat schimmels en bacteriën vaak door open wonden de boom indringen. Hoe korter de boom een open wond heeft, hoe kleiner de kans op infectie.

Gomziekte

Vormt de kersen- of pruimenboom gomplekken zonder dat er een snoeiwonden of windschade is die het kan verklaren? En lijkt de hars niet op te drogen, maar blijft het stromen? Dan is er waarschijnlijk meer aan de hand.

Het meest voorkomende probleem wat deze blijvende en groeiende gomplekken kan veroorzaken is de gomziekte (Pseudomonas mors prunorum). Deze bacterie dringt de boom binnen en veroorzaakt interne beschadigingen die het gommen van de boom veroorzaken.

De gomziekte is in veel aspecten vergelijkbaar met vruchtboomkanker zoals deze voorkomt bij appelbomen en perenbomen. Bij die bomen is het vooral te zien aan grote, opbollende kankerplekken. Deze zullen bij een zware infectie ook bij de kersenboom te zien zijn, maar bij de kersenboom is er in een vroeger stadium al doorlopende, heftige gomming.

Oorzaken van de gomziekte

Hoewel een infectie met de gomziekt een kwestie van ongeluk kan zijn, zijn er ook een paar zaken die een infectie kunnen veroorzaken:

Overmatige of aggressieve snoei
Als een boom niet regelmatig wordt gesnoeid, kan er een noodzaak zijn voor herstelsnoei. Hierbij worden dan veel en dikke takken weggesnoeid. De bacterie kan zich door grote snoeiwonden gemakkelijk in de boom nestelen.
Snoei in de verkeerde tijd
Een pruimen- of kersenboom snoei je na de oogst, voordat de winter is aangebroken, bijvoorbeeld in september. Zo geef je de boom voldoende tijd om te herstellen voordat deze de winter in gaat. Snoei je de boom in de winter, als het vriest? Dan kan de vorst voorkomen dat de boom wond goed herstelt, en daardoor kan de bacterie de boom makkelijker binnen dringen.
Overmatige bemesting
Overmatige bemesting met stikstofrijke voedingsstoffen kunnen een zeer sterke groei veroorzaken. Deze zeer sterke groei zorgt er dan ook weer voor dat de boom meer vatbaar is voor de gomziekte.
Onvoldoende snoei
Overmatige snoei kan gomziekte veroorzaken, maar in mindere mate geldt dat ook voor onvoldoende snoei. Als de kroon van de boom te vol groeit met takken kan licht de binnenkant van de boom niet goed meer bereiken. Dit veroorzaakt een warm en vochtig klimaat wat ideaal is voor bacteriën. Zorg er dus voor dat je jaarlijks de boom mooi open snoeit.
Slechte bodemstructuur
Als de boom op een ondergrond met slechte bodemstructuur is aangeplant kan het vocht slecht weglopen, waardoor er in de winter voor langere tijd plassen kunnen blijven staan op het land. Doordat de wortels in die tijd gehele onder water staan loopt de boom schade op, en gaat het natuurlijk afweersysteem van de boom achteruit, wat infectie kan veroorzaken. Je kunt de bodemstructuur verbeteren, of beter passende bomen aanplanten.
Verzuring
Kersenbomen en pruimenbomen hebben behoefte aan een iets kalkrijke grond. Een te sterke verzuring van de grond kan bij kersenbomen infectie versnellen. Zorg er daarom voor dat je, zeker als je de bomen aanplant op veengrond, jaarlijks kalk toedient.

Al met al kan dus gezegd worden dat om gomziekte te voorkomen, het belangrijk is om de boom gezond te houden en goed te verzorgen.

Gomziekte behandelen

Gomziekte is alleen te behandelen met snoei. Gomplekken zijn duidelijk te herkennen aan het lekken van hars, maar bij nadere inspectie zal ook een verkleuring op het hout zichtbaar moeten zijn. Door de takken minimaal 10 centimeter onder de verkleuring weg te snoeien, kan de gomziekte worden bestreden.

Bevinden de gomplekken zich op de stam van een oudere boom, en niet alleen op de takken? Dan is de boom jammer genoeg waarschijnlijk verloren. In het geval van een zekere infectie door gomziekte, waar de gomplekken groeien en in meerdere takken verspreiden, is het afzagen van de stam en hopen op hergroei de enige optie. Mocht er een enkele plek zijn, alleen op de stam, dan kan enkele dagen tot weken afwachten verstandig zijn. Mogelijk gaat het toch om een (onzichtbare) verwonding, en geen ziekte.

Alle kersen- en pruimenbomen zijn vatbaar

Waar bij vruchtboomkanker er appel- en perenbomen zijn die meer of minder vatbaar zijn, lijken kersen- en pruimenbomen een vrijwel gelijke vatbaarheid voor de gomziekte te hebben. Het is dus niet mogelijk om een specifiek ras aan te planten om infectie te voorkomen. De eerder genoemde oorzaken voorkomen is natuurlijk wel een uitstekend preventief middel.

Boom vervangen

Mocht behandeling geen optie zijn, dan kun je ervoor kiezen om de kersenboom te verwijderen en een nieuwe aan te planten. Aangezien deze bacterie zich niet in wortels of ondergrond vestigt, kun je een boom aanplanten op dezelfde plaats. Zorg er wel voor dat je de boom geheel verwijderd, en een deel van de ondergrond vervangt met nieuwe aarde. Houd je ook aan de eerder genoemde tips: zorg voor correcte snoei, verbeter bodemstructuur, voeg kalk toe en pas niet te veel meststoffen toe.

Kom je op bezoek in onze winkel? Dan geven wij je graag advies.

Gomplekken door insecten

Hoewel zeldzaam kan een gomplek ook veroorzaakt worden door een insect. De meeste insectenplagen in fruitbomen leven op- en onder het blad, en zuigen hier voedingsstoffen weg. De larven van sommige insecten zijn anders, en boren zich een weg door de takken en stam van de boom. Deze verwondingen veroorzaken gomplekken. Hoewel deze insecten vaak in (vertaalde) literatuur voorkomen, zijn er weinig borende insecten die zich op prunussen richten en in Nederland voorkomen. Aantasting door de ongelijke houtboorder komt wel voor. Aantasting hierdoor komt dus minder voor dan men mocht denken.

Borende insecten zijn over het algemene goed te herkennen aan ronde boorgaten. Bestrijdingsmogelijkheden behalve het verwijderen van de aangetaste boom zijn jammer genoeg beperkt.

Borende insecten bij kersenbomen

Bacterievuur

Een ander veel genoemde ziekte is bacterievuur. Sterker nog, veel mensen die het symptoom van gomplekken opzoeken op internet gaan er vanuit dat hun boom is aangetast met bacterievuur. Gelukkig is dit niet waarschijnlijk. Bacterievuur is namelijk zeer zeldzaam, en als het al voorkomt dan is dat eigenlijk altijd bij appel-, peren- en meidoornbomen. Bij kersen- en pruimenbomen komt de ziekte bijna niet voor.

Bacterievuur is in verschillende seizoen verschillend te herkennen:

In het voorjaar door paarszwarte bast, zwarte en verschrompelende bloesem.
Voorjaar: wit bacterieslijm komt uit de takken.
Zomer/herfst: glinsterend zwarte bladeren met bacterieslijm, zwart worden en afsterven van takken.

Meer informatie over het herkennen en bestrijden van bacterievuur